Page 46 - Sjálfbærni - Ritröð um grunnþætti menntunar

SJÁLFBÆRNI
44
fólk skilji lögmál sjálfbærrar þróunar, þau gildi sem þar ríkja og hvernig megi
innleiða hana og framkvæma. Nemendur þurfa að verða læsir á þessar greinar,
skilja hugtök greinanna og geta beitt þeim sér til gagns og ánægju. Ríósáttmálinn
og Dagskrá 21 tíunda ýmis lögmál sjálfbærrar þróunar og gildi hennar má finna
í Jarðarsáttmálanum (sjá framar í þessu riti). Mikilvægt er að nemendur fái þjálfun
og öðlist færni sem gerir þeim kleift að halda áfram að mennta sig á þessu sviði
eftir að skóla lýkur, að vitund þeirra leiði til virkni og sem fullorðnir einstaklingar
leggi þeir áherslu á að virða lögmál sjálfbærrar þróunar í starfi og einkalífi. Aðrir
grunnþættir aðalnámskrár læsi, lýðræði, jafnrétti, sköpun, heilbrigði og velferð
eru nauðsynlegir til að þessum markmiðum verði náð.
Námsefnishöfundar og útgefendur þurfa að huga enn betur að þætti sjálfbærni
en gert hefur verið. Það sama á við um stjórnendur menntastofnana. Menntun
til sjálfbærni hefur áhrif á viðhorf og gildi. Um leið og viðhorf eða lífsgildi fólks
breytast getur afstaða til ýmissa hluta eða fyrirbæra orðið önnur en fyrr. Oft hefur
kostnaður eða hagkvæmni til skamms tíma ráðið vali fólks eða afstöðu til einhvers
hlutar. Þegar sjálfbærnihugsun er tekin inn í það dæmi breytist oft afstaðan.
Kennarar eru sérfræðingar í kennslu. Efni sem þeir þekkja, hafa djúpan
skilning á, geta þeir kennt nemendum sínum. Rétt eins og góður kokkur fær nýjar
hugmyndir úr matreiðslubókum geta kennarar fengið hugmyndir af samskiptum
við aðra kennara eða úr kennsluleiðbeiningum sem víða má finna í bókum og á
netinu. Lykilatriði er þó að kennarar hafi góða þekkingu og skilning á sjálfbærri
þróun og hafi vilja til að vinna sjálfir í takt við hana. Stundum heyrist fullorðið
fólk segja að það geti ekki breytt háttum sínum, það sé of gamalt til þess, það
verði bara að leggja áherslu á börnin, þau megi ala upp til sjálfbærni. Þetta er
ábyrgðarlaust tal fólks að vilja sjálft fá að hegða sér að vild en ætla öðrum að
lagfæra og taka til. Í þessu sem öðru verða kennarar að vera fyrirmyndir. Það
þýðir lítið fyrir kennara að standa frammi fyrir bekk og segja nemendum hvað
sé við hæfi að gera og gera það svo ekki sjálfur. Skóli sem ætlar að beita sér
af alúð og metnaði við menntun til sjálfbærni verður að byrja á umgjörðinni
um verkefnið, að vinnubrögð innan skólans séu í samræmi við mikilvæga þætti
sjálfbærni, þar ríki lýðræði, gagnrýnin hugsun, umræður og þátttaka allra og allt
starfsfólk skólans þarf að byggja upp þekkingu og skilning sem nýtist því í starfi.